Kısaca aracınızdaki klimanın çalışma sisteminden bahsedeyim. Klima gazı "gaz halde" kompresöre girer ve basınçla, çoğunluğu sıvı halde, kompresörden çıkarak kurutucuya (dırayır) gider. Kurutucuda nemi tutulan ve filtre edilen gaz aracın önündeki yoğunlaştırma radyatörüne (kondensır) girer, adı üzerinde gaz burada yoğuşur yani büsbütün sıvı faza geçer. Buradan çıkan sıvı haldeki gaz, aracın içerisindeki buharlaştırıcı (evaporatör) denilen büyük radyatöre gider. Buharlaştırıcının girişinde "genleşme valfi" (ekspenşın valf) denilen dar bir meme vardır. Bu memenin kesiti ve dolayısıyla ne kadar klima gazını sevkedeceği, buharlaştırıcı çıkışındaki gazın sıcaklığı ile ayarlanan bir civalı kontrol düzeneği ile kontrol edilir. Buharlaştırıcıdan çıkan gaz yeterince soğuk değilse, bu kesit genişler ve daha çok klima gazı, buharlaştırıcıya girerek soğutma kuvvetlendirilir veya tam tersi olur. Bu genleşme valfini arızası sık rastlanan bir durumdur. Tamamen ya da kısmen tıkanabilir, soğutma gerçekleşmez, tamamen tıkanırsa kompresör zorlanır ve genelde bozulur, kavraması yanabilir, kayışı sıyırabilir kopabilir. Ya da tamamen açılır, koyverir bu da yine soğutmanın olmaması demektir. Kompresör emiş ve basma hatlarına bağlanan manifold manometreler ile bu valfin sağlığı hakkında bilgi sahibi olunur. Bu valf çok önemlidir, ucuzdur ve klimanın sağlıklı çalışması konusunda bir can damarıdır. Bu arada araç içerisindeki soğumanın gerçekleştiği "buharlaştırıcının" üzerinden fan hava üfler ve bu hava kabini soğutur. Buharlaştırıcını üzerinden geçen havadaki nem hemen buharlaştırıcı üzerinde yoğunlaşarak su oluşturur. Buharlaştırıcı sürekli su ile ıslak halde çalışır ve kendisinin 0 derecenin altına düşmemesi gerekir çünkü bu durumda üzerindeki su donar ve buzlanma karlanma oluşarak buharlaştırıcı ile üzerinden geçen hava arasındaki ısı alışverişi zayıflar, soğutma kötüleşir. Buharlaştırıcı sıcaklığını ölçen bir sensör, kritik sıcaklığın altına düşülürse kompresörü devreden çıkarır, durum düzelince tekrar devreye alır böylece donmaya engel olunur.
Buharlaştırıcının içerisinde sıvı halden gaz hale geçen klima gazı, bu hal değişimi sırasında etrafından ısı alarak soğuma yaratır. Buharlaştırıcıdan çıkan gaz, genleşme valfinin kontrol bölmesinden geçerek kompresöre döner ve çevrimini tamamlar.
Kurutucuya dönelim, motor bölmesinde sol ön farın arkasındadır. Üzerinde 2 adet basınç sensörü bulunur. Bir tanesi 1.5 - 2 bar civarında devreyi tamamlar, bu sistemde gaz var mı yok mu için. Gaz yoksa basınç da yoktur ve sistem çalışmaz. Diğer sensör ise öndeki soğutma fanını çalıştırmak içindir. Klimanın en verimli çalışabilmesi için kompresörün giriş ve çıkışında belli değerde bir basınç farkı olması gerekir.
Gaz ısındıkça basınç farkı artar, gerekli değerin üzerine çıkarsa soğutma kötüleşir, bu değer R22 gazı için 20 bar civarındadır. Kurutucu basıncı (yani kompresör çıkış basıncı) 20 bara ulaşırsa öndeki fan devreye girer ve basınç düşmeye başlar, arkasından fan devreden çıkar. Bu fan bir de motor sıcaklığı 105 dereceye ulaşırsa devreye girer koruma amaçlı, o ayrı bir durum. Klima için fan yavaş devirde çalışır, koruma amaçlı ise yüksek devirde çalışır. Bu işlemleri yapan 2 adet röle, ön soldaki sigorta kutusunun içerisindedir. Fanı yavaş çalıştırmak için voltaj düşürücü rezistans ta oralarda bir yerde olması lazım, bu rezistans ye da röleler arızalanırsa da fan çalışmayabilir.
Şimdi burada ince bir nokta var, 90 model öncesi araçlarda kullanılan genel klima gazı R22 olarak anılıyor. Bu gazın kullanımı artık yasak ozon tabakasını deldiği için. Bunun yerine artık R134a denen gaz kullanılmakta. R134 ün en verimli çalışma basıncı ise 12 bar. Buraya dikkat ! R22 nin 20 bar, R134 ün 12 bar. Şunu da söyleyebiliriz, R134, R22 ye göre epey düşük basınçlı bir gaz. Eğer sisteminiz R22 için tasarlanmışsa ve R134 e dönüşümü yapılmamışsa, o öndeki fan hiçbir zaman çalışmayacaktır çünkü 20 bar gibi bir basınç R134 de yok. Ya bu sensör r134 için değiştirilecek ya da fan ile klima kompresör beraber çalışacak şekilde bağlantılar değiştirilecektir.
R22 den R134 e geçiş için , sistemin dolum cihazına bağlantısını sağlayan siboplar, sistemin üzerindeki bu sensör ve komple kurutucu değişmelidir. Sistemin içerisindeki yağ tamamen boşaltılıp sistemin içerisi komple yıkanmalı ve bu yağdan arındırılmalıdır çünkü R22 de mineral ya da akilbenzen yağ kullanılırken R134 de poe tipi yağ kullanılmalıdır, bu 2 yağ birbirine düşmandır. Gaz miktarları da farklıdır, örnek olarak R22 de 1000g gaz alan bir sistem, R134a da 1150 g civarında gaz almalıdır. Dönüşümden sonra yeni gazı ve miktarını bildiren etiket gerekli bölgeye yapıştırılmalıdır. Gramaja uymak önemlidir ancak en güzeli aracın soğuk hava çıkış ızgarasına termometre koyarak, termometrenin en düşük sıcaklığı yakaladığı noktayı bulacak şekilde sisteme kademeli olarak gaz eklemek veya sistemden gaz çekmektir. Kalorifer fanı orta kademede çalışırken ızgaradan çıkan hava sıcaklığı rölanti halinde ve 22 - 24 derece dış sıcaklık şartlarında 12 - 14 derece, seyir halinde ise 7-9 derece civarında olmalıdır. Genelde ne yapılıyor " olur abi 2 gaz da aynı zaten sorun olmaz denerek basılıyor" nerede bunları bilen usta nerede bunları yapan usta, allah kolaylık versin.
